Khi chúng ta chuyển sang nền kinh tế dịch vụ và thông tin chúng ta đang chuyển từ công nhân công nghiệp và công nhân nhân văn thư (những người được coi là công nhân công nghiệp làm việc với thông tin) sang công nhân tri thức.
Davenport định nghĩa khá hay về công nhân tri thức: “Những công nhân tri thức có trình độ chuyên môn, giáo dục hoặc kinh nghiệm cao và mục đích chính của công việc họ làm là tạo ra, phân phối hoặc áp dụng kiến thức.”
Khi chúng ta nói về việc trao quyền cho nhân viên là chúng ta chú trọng đến việc trao quyền cho người lao động tri thức, tuy nhiên trong nhiều tình huống chúng ta cũng nên trao quyền cho những công nhân công nghiệp và văn thư.
Công nhân tri thức có những đặc điểm quan trọng chúng ta phải lưu ý:
• Công nhân tri thức thích tự chủ – đừng vi phạm điều này.
• Việc xác định các thủ tục chi tiết khó hơn và ít giá trị hơn – bởi vậy hãy chấp nhận công việc không có cấu trúc.
• Cần quan sát để hiểu – đến nơi họ làm việc và xem xét công việc của họ.
• Họ có lý do chính đáng cho những gì họ làm – họ là chuyên gia cải tiến công việc của mình.
• Sự cam kết là quan trọng – đừng phá vỡ nó.
• Họ coi trọng kiến thức của mình như một tài sản cá nhân và không dễ dàng chia sẻ.
Không dễ để hiểu mọi thứ về cách một công nhân tri thức làm việc chỉ bằng cách quan sát hoặc đo lường vì họ làm việc trong đầu. Cũng không phải một chuyên gia bên ngoài có khả năng chuyên môn cao hơn người đang thực hiện vai trò của một công nhân tri thức. Công nhân tri thức biết những gì họ đang làm tốt hơn bất kỳ ai khác và họ cần được phép làm điều đó.
Không có gì là rõ ràng trắng đen giữa công nhân quy trình và công nhân tri thức. Bất cứ vai trò nào cũng cần thiết và luôn có cơ hội để nhưng người có chuyên môn bên ngoài có thể giúp cải thiện quy trình. Do đó chúng ta cần tìm kiếm một sự cân bằng giữa cải tiến quy trình có sự can thiệp bên ngoài và hỗ trợ tư vấn để nâng cao kiến thức.
Việc cố gắng áp đặt các hệ thống thực thi, đo lường, báo cáo và trách nhiệm được tiêu chuẩn hóa cho các tình huống không theo chuẩn là phản tác dụng. Hay cho phép mọi người thực hiện công việc theo tình huống khi thích hợp sẽ tăng hiệu quả và kết quả bằng cách loại bỏ quy trình khi không phù hợp. Các chuyên gia giàu kinh nghiệm không muốn được chỉ bảo phải làm gì.
Sự xem xét các yếu tố như văn hóa, cơ cấu tổ chức, cơ sở vật chất, thù lao và các lợi ích, lãnh đạo và quản lý… tất cả đều quan trọng trong việc đạt được hiệu suất cao nhất từ những người lao động được trao quyền cá nhân.
Kết quả của công việc tri thức rất khó để định lượng.
Công nhân tri thức là một khái niệm rộng vì vậy hãy cẩn thận để không đối xử với tất cả mọi người như nhau. Sẽ rất hữu ích nếu chúng ta có sự hiểu biết kỹ hơn về phản ứng của mọi người. Ví dụ:
“Lực lượng công nghệ” mới tại Intel đã tạo ra một nhóm chủ chốt dựa trên tính di động, hành vi và thái độ đối với công nghệ. Danh mục của nó như sau:
- Thuyết chức năng: Chủ yếu là về sản xuất (nhưng có một số nhân viên văn phòng ở đây) công nhân đôi khi có sử dụng công nghệ thông tin nhưng không phụ thuộc nhiều vào “bộ phận IT” để thực hiện các chức năng công việc của họ.
- Cube captains (tôi chưa biết nên dịch là gì cho chính xác): Dành phần lớn thời gian của mình trong văn phòng, đóng vai trò chủ đạo trong những nhu cầu CNTT và nói chung rất hài lòng với bộ công cụ họ có.
- Người du mục: Những người sử dụng truy cập từ xa; cho dù trong khi đi du lịch hoặc làm việc trong văn phòng từ xa, họ cần sự cơ động trong môi trường CNTT của họ
- Cộng tác viên toàn cầu: Gặp gỡ thường xuyên với mọi người trên khắp thế giới; họ có các yếu tố của phân khúc du mục, nhưng họ hoạt động trên các múi giờ và cộng tác rất nhiều do đó họ cần truy cập vào các công cụ cộng tác ở mọi nơi, mọi lúc.
- Những người theo chủ nghĩa cá nhân về công nghệ: Họ muốn và cần những công cụ CNTT mới nhất và sẵn sàng chấp nhận rủi ro với chúng; họ cũng thường là những người đi đầu trong việc thử nghiệm cái mới.
Khi hiểu được sở trường, hành vi và thái độ của những người công nhân tri thức chúng ta sẽ biết nên đối xử với họ ra sao để họ phát huy được tối đa năng lực của mình và cho ra kết quả cao nhất.