Tôi luôn sợ hãi trước những ý tưởng rằng thay đổi tư duy là dễ, thay đổi thói quen là dễ, thay đổi văn hóa là dễ, chỉ cần bạn muốn là có thể làm được. Thậm chí có những người còn hoang đường đến mức nghĩ ra những công thức để giúp lãnh đạo các tổ chức thay đổi những điều trên.
Chúng ta sống trong một thế giới luôn biến động không ai đoán được chính xác điều gì sẽ xảy ra vào ngày mai. Chúng ta làm việc trong những hệ thống rắc rối, cùng các yếu tố đầu vào nhưng kết quả đầu ra có thể rất khác nhau (không phải cứ đầu vào là con bò thì đầu kia ra xúc xích). Thế nên không có công thức nào cho xã hội loài người cũng như cho một doanh nghiệp trong quá trình thay đổi văn hóa tổ chức cả.
Không ai biết cho đến khi thử làm. Tất cả mọi công việc là thử nghiệm. Không ai có thể dự đoán 30 hoặc 3.000 người sẽ phản ứng như thế nào. Bất cứ ai nói rằng họ biết kết quả sẽ ra sao đều là bịa đặt. Bởi một hệ thống rắc rối sẽ làm cho mối quan hệ nhân quả không rõ ràng, thế nên thật dễ dàng để họ bịa đặt như vậy. Và khi không hiệu quả họ sẽ luôn có thể đổ lỗi cho các yếu tố ngoài tầm kiểm soát của mình, hoặc đổ lỗi cho chính những người thực hiện.
Thay đổi hành vi, thay đổi thói quen, thay đổi văn hóa là việc cực khó, đòi hỏi sự bền bỉ, lâu dài và đây là hành trình không có điểm kết thúc. Lấy ví dụ bản thân tôi, khi còn đang làm nghiên cứu sinh, tôi dành rất nhiều giờ, nhiều ngày trên bàn làm việc, trước máy tính dẫn đến đủ các vấn đề về sức khoẻ như đau đầu, đau vai gáy cổ… Cô bạn đồng nghiệp, người đã hàng ngày tập yoga đã khuyên tôi nên tập yoga cùng cô ấy. Sau nhiều ngày vận động tôi mới miễn cưỡng đi cùng. Tháng đầu tiên tập yoga quả là một cực hình. Toàn thân tôi đau nhức đến mức không chịu nổi, cứ tập được 1 buổi là tôi nghỉ cả 3-4 ngày. Sau rất nhiều lần bỏ tập rồi lại tiếp tục, phải đến nửa năm sau tôi mới hình thành được thói quen tập đều đặt thường xuyên.
Sau đó tôi đã có 6 năm tập yoga bền bỉ. Trong suốt thời gian đó tôi không bị những cơn đau đầu mãn tính hành hạ, chứng đau vai gáy cổ cũng tuyệt nhiên biến mất. Yoga đã trở thành thói quen đến mức nếu hôm nào dừng tập cơ thể sẽ đau, các cơ đòi hỏi phải được vận động.
Đó chỉ là một người. Nhiều nhóm người là hệ thống các mối quan hệ phức tạp. Hệ thống này hành xử như một thực thể sống. Việc thay đổi chúng giống như dùng thuốc vậy. Bạn không biết nhóm sẽ phản ứng ra sao cho đến khi bạn thử thứ gì đó. Bạn không thể trực tiếp thay đổi cách một nhóm cư xử, bạn chỉ có thể thay đổi đầu vào và môi trường xung quanh họ.
Tôi có thể bảo một đội tập yoga bao nhiêu lần tùy thích nhưng sẽ chỉ có một số người muốn và chỉ một số người sẽ gắn bó với nó.
Việc bắt đầu thay đổi đã khó, duy trì sự thay đổi còn khó hơn rất nhiều. Một lần tôi bệnh nặng do vấn đề của tuyến giáp, hormone không điều hòa làm cơ thể suy nhược, mệt mỏi. Trong suốt mấy tháng tôi không thể tập yoga. Đến khi bình phục cũng là lúc tôi rơi vào vùng thoải mái và đến tận bây giờ phải khó khăn lắm tôi mới lại thi thoảng trải tấm thảm ra để tập, và mỗi lần tập lại là một sự đấu tranh tư tưởng ghê gớm.
Tôi kể câu chuyện trên để các bạn thấy bắt đầu một hành vi tốt, một thói quen tốt đã khó, duy trì nó còn khó hơn rất nhiều. Hơn ai hết tôi ý thức được luyện tập tốt cho sức khỏe của mình như thế nào, nhưng vì sao tôi không thể ngay lập tức quay lại thói quen tốt mà tôi đã có suốt 6 năm ròng? Câu trả lời đơn giản: Thói quen xấu là chiếc giường êm ái mà chúng ta rất khó từ bỏ.
Tất cả những thứ xấu: Tin tức xấu, thói quen xấu, hành vi xấu lan rộng nhanh và dễ. Thế nên, đừng ai nghĩ rằng việc thay đổi hành vi, thói quen, tư duy hay văn hóa của một tổ chức theo hướng tích cực là dễ và chỉ cần có mong muốn là đủ. Nói như Beta Metani’Marashi: “It’s easy to get in trouble, than to be good”.
Và, chẳng có điều gì là dễ dàng, như A. P. Gouthey nói: “Để đạt được lợi nhuận mà không gặp rủi ro, có được kinh nghiệm mà không gặp nguy hiểm và gặt hái được thành quả mà không phải làm việc là điều bất khả, giống như việc sống mà không cần được sinh ra.”
Tóm lại, chúng ta cần nhận thức rõ ràng và hiểu những điều tốt đẹp cần nhiều thời gian, sự bền bỉ và lòng quyết tâm cao để bắt đầu, để duy trì và phát triển nó.
Làm ơn trích dẫn nguồn nếu bạn muốn chia sẻ. Thank you!